Malatya ekonomisinin simgesi kuru kayısı, bir kez daha adaletsiz fiyat mekanizmasının kurbanı oldu. Türkiye Ziraat Odaları Birliği'nin (TZOB) 2025 Ekim ayı Üretici-Market Fiyat Farkları Raporu, nisan ayındaki zirai donun rekolteyi eritmesine rağmen kazancın aracılara kaldığını ortaya koydu. Üretici hallerinde kilosu 350 TL'den alınan kayısı, tüketiciye ulaşırken neredeyse iki katına fırladı. Binlerce ailenin geçim kaynağı olan bu altın meyve, girdi maliyetlerindeki roketleme artışla çiftçiyi köşeye sıkıştırırken, marketlerdeki fiyat şişirmesi tartışmaları alevlendirdi. TZOB Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, raporda "Üretici emeğinin karşılıksız kaldığı bir sistem, tarımı yok eder" uyarısında bulundu.
REKOLTE DÜŞTÜ, ÜRETİCİ KAYBETTİ
Nisan ayındaki zirai don, Malatya kayısı bahçelerini adeta buz kestirdi. Dünya kuru kayısı üretiminin yüzde 70'ini karşılayan kentte, rekolte kaybı yüzde 90'lara yaklaştı. TZOB raporuna göre, bu felaket girdi maliyetlerini katladı: Gübre fiyatları yıllık yüzde 63,1 (ÜRE gübresi), mazot yüzde 45, elektrik yüzde 32, tarım ilaçları ise yüzde 28 arttı.
Üretici, dönüme 5 bin 500 TL olan devlet desteğine rağmen masraflarını ancak çıkarıyor; kalan ürününü ise düşük fiyata satmak zorunda kalıyor. TZOB Başkanı Bayraktar, "Ekim'de amonyum nitrat gübresi yüzde 0,8 artsa da, yıllık bazda yüzde 39,9'luk artışla çiftçiyi boğuyor. Kayısı gibi emek yoğun ürünlerde bu maliyetler, kar marjını sıfırlıyor." dedi.
Rapora göre, kayısıdaki fiyat farkı genel tarım ortalamasının (yüzde 200) üzerinde; patatesle (yüzde 382,9) birlikte zirveyi zorluyor.
Veriler, aracıların yüzde 40-50 oranında kâr marjı uyguladığını gösteriyor. Bayraktar, "Marketteki yüzde 8,8'lik genel düşüşe rağmen kayısıdaki artış, tedarik zincirindeki spekülasyonu işaret ediyor. Yeşil fasulye yüzde 21,9 düşerken, kayısı gibi stratejik ürünlerde stokçuluk devrede" diye uyardı.
Malatya'daki kayısı üreticileri, TZOB raporunu "haykırış" olarak nitelendiriyor. TZOB'un saha araştırması, Malatya'da on binlerce hektar kayısı bahçesinde binlerce ailenin etkilendiğini gösteriyor.>>MEHMET TURAN ÇİĞDEM
EDİTÖR
