6 Şubat 2023’te yaşanan depremlerin etkisinden kurtulmaya çalışan Malatya’da, tarımsal üretim devam ediyor. Havaların soğumasıyla mısır hasadının hız kazandığı şehirde; çiftçiler, mısırlardan elde ettikleri silajı mayalandırarak yıl boyu kullanılır duruma getiriyor. Battalgazi İlçesinde çiftçilik yapan Mehmet Değirmenci, mısırları saplarıyla birlikte silaj makinesinde öğüterek yığınlar oluşturuyor, yığınları traktörlerle sıkıştırıp naylon örtülerle kapatarak mayalanmasını sağlıyor. Yapılan sistem ile mısırların ömrünü uzatan Değirmenci, bu şekilde mısırların yıl boyunca çürümeden hayvan yemi olarak kullanılabilmesi sağlıyor.
TÜM YILI KURTARIYOR
Battalgazi ilçesinde mısır ekimi yapan çiftçi Mehmet Değirmenci, yaşadıkları zor döneme rağmen üretime devam etmek zorunda olduklarını belirtiyor. Mısır tarlasındaki çalışmalarını sürdüren Mehmet Değirmenci, “Deprem bizi ve şehri çok kötü vurdu, ama toprağı işlemeye mecburuz. Hayvanlarımızın yem ihtiyacını karşılamak için her yıl bu dönemde mısırlarımızı hasat edip silaj yapıyoruz. Bu sene işler biraz daha zor oldu ama üretmeden olmaz. Silajı iyi hazırladığımızda tüm yıl boyunca hayvanlarımıza yem sağlayabiliyoruz. Mısırları saplarıyla birlikte makinede öğütüp yığınlar yapıyoruz, sonra traktörlerle iyice sıkıştırıyoruz ki iyi mayalansın ve hava boşluğu olmasın. Sonra naylon örtüyle kapatıp bekliyoruz, bu yöntemle yem bozulmuyor ve hayvanlarımıza veriyoruz" diyerek süreci anlattı. Değirmenci, depremden sonra çiftçiliğin kendilerine moral kaynağı olduğunu belirtirken, "Deprem sonrası toprakla uğraşmak bizim için bir nevi moral kaynağı oldu. Bir taraftan geçimimizi sağlıyoruz, bir taraftan da hayata tutunuyoruz" diyerek sözlerine ekledi. Mısır silajı, hayvancılıkta en verimli kışlık yemlerden biri olarak öne çıkıyor. Hasat, doğrama, sıkıştırma ve fermantasyon aşamalarından oluşan silaj yapımı, doğru uygulandığında besin değerini koruyan ekonomik bir yöntem. Türkiye’de hayvancılığın temel yapı taşlarından biri olan mısır silajı, süt ve et verimini artırmak için vazgeçilmez bir yem kaynağı. Özellikle kış aylarında taze ot bulunmadığında hayvanların beslenmesini sağlayan silaj, mısır bitkisinden elde ediliyor. Doğru tekniklerle yapılan mısır silajı, protein, enerji ve lif açısından zengin bir yapıya sahip. Uzmanlar, silaj yapımının hasattan fermantasyona kadar titiz bir süreç gerektirdiğini belirterek, bu yöntemin maliyetleri düşürdüğünü ve hayvan sağlığını koruduğunu vurguluyor. Mısır silajı yapımı, genellikle yaz sonu ve sonbahar başında başlıyor. İşte adım adım silaj yapım süreci:
HASAT ZAMANI VE BİTKİ OLGUNLUĞU
Silajlık mısır, süt olum döneminin son aşamasında, yani dane nem oranı %30-35 civarındayken hasat edilmeli. Bu dönem, bitkinin en yüksek besin değerine ulaştığı zamandır. Erken hasat yapılırsa şeker oranı yüksek olur ama lif az kalır; geç hasat ise dane sertleşir ve sindirimi zorlaşır. İdeal hasat zamanı, mısırın yeşil kısımlarının %50-60’ının kahverengiye döndüğü andır. Traktörle çekilen biçme makinesiyle bitki 2-3 cm’lik parçalar halinde kesilir. Hasat, sabah erken saatlerde veya akşamüstü yapılmalı ki bitki nemini korusun.
DOĞRAMA VE TAŞIMA
Hasat edilen mısır, silajlık doğrama makinesiyle 1-2 cm’lik parçalara ayrıştırılır. Bu işlem, fermantasyonu hızlandırır ve hava geçirmezliği sağlar. Doğrama sırasında bitkinin sap, yaprak ve dane oranının dengeli olması önemli. Dane oranı %30-40 arasında olmalı ki enerji değeri yüksek olsun. Doğrama sonrası malzeme, kamyon veya konveyör bantlarla silaj çukuruna veya silo torbalarına taşınır. Bu aşamada yabancı ot ve toprak karışmaması için dikkatli olunmalı.
SIKIŞTIRMA VE HAVA ALMA
Silajın kalitesi, sıkıştırma aşamasıyla belirlenir. Malzeme, silaj çukuruna (beton veya toprak) 30-50 cm’lik katmanlar halinde yayılır. Her katman, traktörle 4-6 kez üzerinden geçilerek sıkıştırılır. Amaç, malzemenin hacmini %40-50 azaltmak ve oksijeni tamamen çıkarmak. Yetersiz sıkıştırma, hava boşlukları bırakır ve istenmeyen küf oluşumuna yol açar. Çukur dolduktan sonra üst yüzey düzeltilir ve 20-30 cm kalınlığında plastik örtüyle kapatılır. Örtü kenarları lastik lastikler veya toprakla sabitlenir. Silaj çukuru kapatıldıktan sonra, laktik asit bakterileri devreye girer. Şekerler laktik aside dönüşerek pH’ı 3.8-4.2’ye düşürür. Bu asidik ortam, zararlı bakterileri ve küfü engeller. Fermantasyon, 21-45 gün sürer. İlk 2-3 hafta en kritik dönemdir; bu sürede sıcaklık 30-40°C’ye yükselir. Silaj, açılmadan önce en az 30 gün bekletilmeli ki tam olgunlaşsın. Modern yöntemlerde, silaj katkı maddeleri (bakteri kültürleri) kullanılarak fermantasyon hızlandırılır ve kayıp minimize edilir.
DEPOLAMA VE KULLANIM
Hazırlanan silaj, hava almayacak şekilde depolanır. Çukur silajlar 1-2 yıl bozulmadan kalabilir. Kullanım sırasında, çukurun sadece gerektiği kadar açılması ve kalan kısmın hemen kapatılması şart. Günlük 30-50 cm’lik şeritler kesilerek hayvanlara verilir. Silajın kokusu ekşi ve ferah olmalı; kötü koku veya küf varsa bozulmuş demektir. Mısır silajı, dekardan 8-12 ton ürün alınmasını sağlar ve süt sığırlarının günlük 30-40 kg yem ihtiyacını karşılar. Uzmanlara göre, kaliteli silaj yapan çiftçiler yem maliyetlerini %30-40 oranında düşürüyor. Türkiye’de Konya, Adana, Antalya, Urfa ve Malatya gibi mısır üretim merkezlerinde silaj yapımı yaygınlaşıyor. Hayvancılık yapan çiftçiler, silaj yapımında hijyen ve zamanlamaya dikkat edilmesi gerektiğini belirtiyor. Yanlış uygulamalar, %20-30 yem kaybına yol açabiliyor. Mısır silajı, sadece ekonomik değil, aynı zamanda sürdürülebilir bir tarım pratiği olarak geleceğin yem çözümü olarak görülüyor. Çiftçiler, bu tekniği öğrenerek kış aylarında hayvanlarını gönül rahatlığıyla besleyebiliyor.>>MEHMET TURAN ÇİĞDEM
EDİTÖR
