12 Nisan gecesi yaşanan zirai don, Türkiye’nin kayısı üretimini adeta yok etti. TÜİK’in 2025 2. Bitkisel Üretim Tahminleri’ne göre, 2024’te 1 milyon 269 bin ton olan yaş kayısı üretimi 2025’te 331 bin tona geriledi. Kasının ülke meyve üretimindeki payı yüzde 4,5’ten yüzde 1,7’ye düştü.
FELAKETİN MERKEZİ MALATYA
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2025 yılı 2. Bitkisel Üretim Tahminleri’ni açıkladı ve 12 Nisan gecesi yaşanan zirai don felaketinin vahim bilançosu ortaya çıktı. Geçen yıl 1 milyon 269 bin ton olan yaş kayısı üretimi, bu yıl tam 331 bin tona indi. Bu, bir önceki yıla göre yüzde 73,9’luk tarihi bir düşüş anlamına geliyor. Ülke genelinde meyve üretiminin yüzde 4,5’ini oluşturan kayısı, 2025 tahminlerinde yalnızca yüzde 1,7’lik paya geriledi. Felaketin merkezi ise Malatya. “Kayısı başkenti” olarak bilinen kent, zirai donun en ağır faturasını ödedi. Üretimde neredeyse durma noktasına gelen Malatya, Türkiye kayısı üretiminin büyük kısmını tek başına karşılıyordu. Don nedeniyle meyve döneminde büyük zarar gören ağaçlar, meyve veremedi. Çiftçiler, “Bu yıl bahçeye girmeye gerek yok, ürün yok” diyerek isyan etmişti.
YÜZDE 73 DÜŞTÜ
TÜİK verilerine göre zirai dondan en çok etkilenen meyve ise zerdali oldu. 2024’te üretilen zerdali miktarı, 2025 tahminlerinde yüzde 88,1 oranında azaldı. Kayısı ise yüzde 73,9’luk düşüşle ikinci sıraya yerleşti.
Bazı çiftçiler, don riskine karşı sigorta yaptırdığını ancak TARSİM’in ödemelerinin yetersiz kaldığını söylüyor.
Türkiye, dünya kuru kayısı ihracatının yüzde 85’ini karşılıyor ve bunun büyük kısmı Malatya’dan gidiyor. 2025’te üretimdeki dramatik düşüş, ihracat rakamlarını da vuracak. Sektör temsilcileri, “Stoklar tükendiğinde fiyatlar uçacak. Hem üretici hem tüketici zarar görecek” uyarısında bulundu.
Don koruması için rüzgâr makineleri, sisleme sistemleri ve ısınma kuleleri öneriliyor ancak maliyetler yüksek. Çiftçiler, “Devlet sübvansiyon vermezse bu teknolojilere ulaşamayız” diyor.
2024 yılında ülke içerisinde üretilen 1 milyon 269 bin ton yaş kayısı zirai don sebebiyle 331 bin tona geriledi. Ülkedeki üretilen meyvelerin 2024’te yüzde 4,5’ine denk gelen rakam 2025 yılında yüzde 1,7’ye geriledi. Kayısı üretimi önceki yıla oranla yüzde 73,9 oranında azaldı. Bu azalışta asıl pay sahibi, ise kayısı başkenti olarak bilinen ve zirai don nedeniyle üretimin durduğu Malatya oldu. Kayısı zirai dondan en çok etkilenen 2. ürün olarak kayıtlara geçerken birinci sırayı kayısıya benzerliğiyle zerdali aldı. Zerdali deki düşüş oranı ise yüzde 88,1 olarak hesaplandı.
>>MEHMET TURAN ÇİĞDEM
EDİTÖR
