Malatya Jeoloji Mühendisleri Odası Başkanı Mehmet Yunus Gülmez, Kuluncak ilçesinde nadir toprak elementleri rezervinin tespit edildiğini ve bu tespitin Eskişehir yatağıyla birlikte Türkiye’yi bu alanda dünya ikincisi yaptığını iddia etti. Ülke genelinde keşfedilen 684 milyon tonluk rezervin Çin’le (800 milyon ton) rekabet ettiği belirtilirken, ABD’nin ticaret savaşları ve Çin’le yapılan 2024 mutabakatı, Malatya’yı küresel güç mücadelesinin noktalarından biri haline getiriyor. Yine Kuluncak İlçesinde Toryum keşfedildiğini de öne süren Gülmez, konuya ilişkin MTA tarafından çalışmaların devam ettiğini aktardı.
Malatya’nın, Kuluncak ilçesinde toryum ve nadir toprak elementleri rezervleri tespit edildiğini öne süren, Malatya Jeoloji Mühendisleri Odası Başkanı Mehmet Yunus Gülmez, gazetemize özel açıklamalarda bulundu. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile MTA’nın 2021-2022’de gerçekleştirdiği “Türkiye Maden Atlası” projesi kapsamında Kuluncak’ta yapılan araştırmalarda, Eskişehir’den sonra Malatya’da Nadir Toprak Element, (NTE) ve toryum tespiti yapıldığını belirtti. Gülmez, rezervin savunma sanayi, nükleer enerji ve teknoloji için kritik olduğunu vurgulayarak, Çin’in 800 milyon tonluk rezervine karşı Türkiye’nin ikinciliği sırtladığını, ancak ABD’nin Çin’e ambargo uygulamasıyla rekabetin alevlendiğini söyledi. 2024’te Çin’le imzalanan mutabakat metni ve ABD’nin Ukrayna’dan NTE isteyip, Çin’e ticaret savaşı açması elementler için verilen küresel mücadeleyi ortaya koyarken bu mücadelede Malatya’nın durumu merak ediliyor.
“TORYUM DA BULUNDU”
Maden Tetkik Arama Kurumu’nun (MTA) geçmiş yıllarda yürüttüğü çalışmalara atıfta bulunan Gülmez, "Kuluncak'la alakalı, 2022-2021 senelerinde yanlış hatırlamıyorsam, Bakanlık nezdinde, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın MTA'yla beraber bir 'Türkiye Maden Atlası' projesi vardı. Kuluncak'ta da çalışmalar yapıldı. Hangi madenler var? Malatya'nın geneli yapıldı, daha doğrusu. Şimdi bizim bir iki görüşmemizden sonra, Kuluncak'ta toryum bulunduğuna dair bilgiler edindik. Tabii bununla ilgili resmi bir açıklama Bakanlık sayfasında, Anadolu Ajansı'nın yaptığı bir haberdi. Eskişehir'le alakalı bir şey var. Hem rezerv olarak, Cumhurbaşkanı'nın da açıkladığı rakam 684 milyon tondu, yanlış hatırlamıyorsam. Çin'inki de 800 milyon ton. Şimdi bu, geleceğe yönelik, teknoloji anlamında, savunma sanayi anlamında çok büyük bir güç. Ama bunu işletmeniz lazım. Rezerv bulmanız, bu madenin toprak sınırlarınız içinde olması yetmiyor. Çünkü bu tür mineraller, madenler çok zor işletilebilen madenler. Çok zor zenginleştirilebilen madenler. 2024 yılında Bakanlık nezdinde Çin'le bir mutabakat metni imzalamışız. Yani bu Çin, bu işin lokomotifi. Atıyorum, dünyadaki rezervin belirlenen rezervin %70'i Çin'de, ama işletmenin %90'ı da onda. Kendini aşmış bu anlamda. Yani bu mutabakat metninin tabii ki detayı, tüm anlaşmalar gibi açılamadığı için onun da detayı yok. Büyük ihtimal bu tür mutabakat metinleri şöyledir: Bizde rezerv var, onlarda işletme var. Ama onlar işletip zenginleştirdikten sonra onların rezervleri azalır. Onlar da alternatif olarak bizim rezervlerden dolayı böyle bir mutabakat metni imzalar. Teknik anlamda onlar bize destek olur, rezerv anlamında biz onlara destek oluruz. Bu böyledir genelde. Büyük ihtimal öyle bir mutabakat metni. Ama sonra da işte uluslararası görüşmeler ne durumda, net bir bilgi yok. Ama Kuluncak'ta bu tip çalışmanın yapıldığı, tespit edildiği, saptandığı belirtildi. Tabii ki ispat edemem. Çünkü benim dinlediğim, birinci ağız. Hani bu şekilde konuştuk biz onunla. Ama böyle bir çalışma var olduğunu kendisi söyledi. Birinci ağızdan duyduğum bu. Ama rezervini bilmiyoruz.” dedi.
“TESİS YAPILACAKSA MALATYA’YA YAPILSIN”
NTE rezervleri açısından küresel bir mücadele olduğunu ve savaş sanayisi güçlü devletlerin verdiği mücadeleye atıfta bulunan Gülmez, “Dünya’da Çin birinci sırada bu konuda Türkiye'de ikinci sıraya girer, ülkemizde Eskişehir’den sonra Kuluncak sırada. O kadar büyük bir rezervden bahsediyoruz yani. Ben bunu beş altı ay önce araştırdım. Bir başka haber kanalının bana ulaşması sonrasında ben araştırdım. Benim oradaki haber yapılmasındaki isteğim şu yöndeydi: Malatya'da bir kamuoyu oluşturmak, dikkat çekmek. Çünkü onunla şunu konuşmuştuk: Eskişehir'deki pilot tesis 5 ile 10 yıl işletilecek. Düzgün işletildiği zaman ikinci bir tesis kurulacak. İkinci tesis de maden yatağına, rezerv yatağına yakın olan bir yer olması lazım. Hani Sivas olma ihtimali çok yüksek dediği için ben de dedim: 'Böyle böyle bunu haber yaptıralım, böyle bir tesis yapılacaksa Malatya'ya yapılsın. İş biraz daha dallanıp budaklanınca, işte uluslararası makaleler, haberler, açıklamalar olunca tabii konu çok hassas bir konuydu. Daha da hassas hale geldi. Bunların bu çalışmaların envanteri MTA’da kayıtlıdır. Şimdi ben size ne bir rakamsal rezerv söyleyebilirim ne de görüştüğüm kişinin ismini söyleyebilirim. Benim buradaki amacım Türkiye Cumhuriyeti Devleti vatandaşı olarak, memleket menfaatine bir şey yapılacaksa bunun peşindeyim ben. Bu menfaatte de mikro düşündüğüm zaman bu tesis yapılacaksa Malatya'ya yapılsın.” ifadelerini kullandı.
Maden çalışmalarının Bakanlık nezdinde gerçekleştirildiğini vurgulayan Gülmez, “Bunlar Bakanlık nezdinde yapılan şeyler. Ki zaten bu tip madenlerin Türkiye'de işletme lisansı Eti Maden'indir. Eti Maden gelir. İşte Eskişehir'deki pilot tesisin aynısı, aynı süreç Malatya'da da yapılır. Şimdi bu nadir toprak elementleri, krom ya da demir gibi değil. Bunların zenginleştirilmesi, işletilmesi çok farklı. Hem zarar anlamında, çevresel zarar anlamında hem de maliyet anlamında çok riskli. Çin 20 yıldır bu işi yapıyor. Ha biz yeni başlıyoruz. Zaten o mutabakat, anlaşma muhabbeti Çin'in teknik anlamda destek olması. Benim aklıma o geliyor. Pilot tesis deme sebebi de o zaten. Eskişehir'deki tesisle alakalı. 5 ila 10 yıl arasında bu tesis işletilecek. Düzenli, düzgün verim alındığında aynı uygulama bu bölgede bir yere yapılacak.” açıklamasını yaptı.
“ABD, ÇİN’E REST ÇEKTİ”
Çin’le ABD arasındaki ticaret savaşının maden temelli teknoloji transferini nasıl etkileyeceği üzerinde görüşlerini aktaran Gülmez, “Bence iki büyük gücün arasında kaldık. Şimdi 2024'te bir mutabakat metni imzalıyorsunuz. Amerika'yla gidip ikili görüşmeler yapıyorsunuz. Bu ikili görüşmelerden sonra Amerikan Devlet Başkanı Çin'e rest çekiyor. Nadir toprak elementleri sizin olsun diyor. Ambargo uyguluyor işte. Yani vergiyle alakalı, gümrük vergileri alakalı. Yani burada insan aklını ister istemez garip bir şeyler gelebiliyor. Türkiye'yle görüştükten sonra Amerika, Çin'e rest çekiyor. Hani acaba Çin'i biz mi bıraktık ve Amerika'yla mı anlaştık? Çin'le bir mutabakat metniniz var. Çin bu işin en iyi yapanı, uygulayanı. Bekleyelim burada nasıl bir siyaset izlendiğini hep beraber göreceğiz.” şeklinde konuştu.
“PETROL, NTE’NİN GERİSİNDE KALDI”
Nadir toprak elementlerinin önemini açıklayan Gülmez, “Savaş ve teknoloji alanında çok elzem, yakın gelecekte bu aranan ürünler olacak. Buna toryumu da katıyorum. Yani Malatya'da Toryum var. Nadir toprak elementleri var. Uranyum olma ihtimali yüksek. Dünyada iki tane büyük güç var: Amerika ve Çin. Şu an bu konuyla alakalı ikisi de birbiriyle restleşiyorlar. Yani önemini anlamanız için bu örneği veriyorum. Yani petrol geride kaldı tabii ki. Savaş, teknoloji, nükleer güç. Yani gelecek buna endeksli. Birinci ağızdan Türkiye Cumhuriyeti Devleti Cumhurbaşkanı çıktı dedi ki: 'İkinci en büyük rezerv bizde.' bitti. Yani ya da şunu yapıyor Cumhurbaşkanı Erdoğan: Hani dış işlerinde bir siyasettir. Bunu biz işleteceğiz dedi açıklamasında. Bu ne demek? Kim daha çok yüklü miktarda teklifte bulunursa ondan anlaşırım. Çin'e ve Amerika'ya. Belki de böyle bir şey vardır, adımı vardır bilmiyorum. Siyaset yani. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın sitesinde anlaşma var. Ülkemizdeki rezervleri 684 milyon ton diye hatırlıyorum.” diyerek sözlerini noktaladı.>>MEHMET TURAN ÇİĞDEM
EDİTÖR
